تحلیلی برسیستم خودمدیریتی
به قلم:شوگار محمدی
تاریخ سیاسی کوردستان همواره با مفاهیمی چون آزادی، خودمدیریتی و مشارکت جمعی گره خورده است. یکی از ویژگی‌های برجسته این تاریخ، نقش بی‌بدیل زنان در حکمرانی و سیاست بوده است؛ نقشی که در بسیاری از جوامع همسایه کمتر به چشم می‌آید. برخلاف آنچه روایت‌های سنتی به تصویر می‌کشند، زنان کورد نه‌تنها در امور اجتماعی و فرهنگی، بلکه در ساختارهای حکومتی نیز حضوری فعال و مؤثر داشته‌اند. اولین نشانه‌های مشارکت زنان کورد در قدرت را می‌توان در دوران مادها مشاهده کرد. برخی منابع تاریخی نشان می‌دهند که زنان در جامعه مادها از حقوق و اختیارات بالایی برخوردار بودند و در تصمیم‌گیری‌های سیاسی و اجتماعی نقش داشته‌اند. این نقش‌آفرینی در دوران امپراتوری ایوبیان نیز ادامه یافت. شواهد تاریخی نشان می‌دهند که زنان در دربار صلاح‌الدین ایوبی نفوذ زیادی داشته‌اند و در مواردی به‌عنوان مشاوران عالی‌رتبه در تصمیم‌گیری‌های نظامی و سیاسی فعال بوده‌اند. در قرون میانه، زنانی از میان کوردها به حکمرانی رسیدند. از جمله دایفا خاتون، همسر صلاح‌الدین ایوبی، که پس از مرگ همسرش، اداره بخشی از قلمرو او را بر عهده گرفت. همچنین خاتون جان، حاکم اردلان در سده هفدهم میلادی، یکی دیگر از زنان کورد بود که به‌عنوان فرمانروا بر منطقه‌ای گسترده حکمرانی می‌کرد. در دوران معاصر، زنان کورد همچنان در خط مقدم سیاست و حکمرانی حضور دارند. تجربه حکومت خودگردان کوردستان عراق و روژاوا (کوردستان سوریه) نمونه‌هایی از مشارکت فعال زنان در سیاست و مدیریت هستند. در این مناطق، زنان نه‌تنها در مناصب وزارتی، پارلمانی و قضائی حضور دارند، بلکه در نهادهای نظامی و دفاعی نیز نقش‌آفرینی می‌کنند. در سال‌های اخیر، چهره‌هایی مانند لیلا زانا، هدا میرزایی و فیضا یوکسک‌داغ از جمله زنانی بوده‌اند که برای حقوق کوردها مبارزه کرده‌اند. لیلا زانا، به‌عنوان اولین زن کورد که به پارلمان ترکیه راه یافت، نمونه‌ای از پایداری زنان کورد در عرصه سیاست است. یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد سیاست در کوردستان، مدل "خودمدیریتی دموکراتیک" است که در آن زنان و مردان به‌طور برابر در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت دارند. سیستم کو-رهبری (هم‌ریاستی) که در روژاوا (کوردستان سوریه) و عراق اجرا می‌شود، نمونه‌ای از این الگو است که در آن هر نهاد حکومتی دارای دو رهبر است: یکی زن و یکی مرد. این مدل که به فلسفه عبدالله اوجالان اشاره دارد، نشان‌دهنده یک ساختار سیاسی جدید است که در آن زنان از قدرت اجرایی واقعی برخوردارند. در حالی که بسیاری از جوامع خاورمیانه همچنان زنان را از مناصب کلیدی دور نگه می‌دارند، در کوردستان، زنان نه‌تنها در سیاست، بلکه در اقتصاد، فرهنگ و حتی نیروهای نظامی حضوری پررنگ دارند. واحدهای مدافع زنان (YPJ) در روژاوا نمونه‌ای از این حضور هستند که هم در جنگ علیه داعش و هم در مدیریت امور مدنی نقش‌آفرینی کرده‌اند.
✊ زنان کورد نه‌تنها قربانی تاریخ نبوده اند بلکه خود تاریخ ساز بوده اند
0
0